Birkaç gün içerisinde 10 Ocak çalışanlar günü kutlanacak. Birçok kurum ve kuruluş meslektaşlarımızın bu gününü kutlayarak gönül alacak. “Mesai arkadaşlarımız, kamu hizmeti yapıyorsunuz, demokrasinin olmazsa olmazısınız, hep yanınızdayız” gibi klişeleşen ifadelerle muhatap olacağız.
Peki 10 Ocak Çalışan gazeteciler günü nedir ve neden kutlanır? 10 Ocak günü 1961’de 212 sayılı Fikir İşçileri Kanunu’nun yürürlüğe girdiği. Bu kanunla basın çalışanları önemli haklar elde etti. 1962-1971 arasında “Çalışan gazeteciler bayramı” adıyla kutlandı. 1971 yılında darbe yönetimi verilen bu hakların bir kısmını geri alınca bu gün bayram olmaktan çıkartılarak “Çalışan gazeteciler günü” olarak adlandırıldı.
1961’de kabul edilen 212 sayılı Fikir İşçileri Kanununun basın mensuplarına getirdiği haklar darbeci yönetimden sonrada sözde demokratik yönetimler tarafından parça parça eritildi, çokta bir şey kalmadı. Ama kalan haklardan biraz bahsetmek isterim.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından ilan edilen Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesinin ilk maddesinde “Gazeteci; tüm bilgi kaynaklarına serbestçe ulaşma ve kamu yaşamını belirleyen, halkı ilgilendiren tüm olayları izleme, araştırma hakkına sahiptir. Gazetecinin karşısına çıkarılacak gizlilik ve sır gibi engeller, hukuka ve uluslararası normlara uygun olmalıdır.” Denir. Ayrıca Basın mensuplarının özel halk otobüsleri dahil kamuya açık toplu taşıma araçlarından ücretsiz istifade etme hakkı kanun maddeleri ve yönetmeliklerle belirlenmişti. Ayrıca Emniyet Genel Müdürlüğü ve İletişim Başkanlığı arasında yapılan bir protokolle “basın plakası” bulunan araçlara park kolaylığı getirilmiştir.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından ilan edilen Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesinde dikkat çeken diğer maddelerden bazıları da şunlardır;
– Gazeteci; doğruluğuna, tarafsızlığına ve nesnelliğine inanmadığı bir görüşü savunmaya veya meslek ilkelerine aykırı bir iş yapmaya zorlanmamalıdır.
– Gazeteci; basın – yayın işletmesinin işleyişini belirleyen, etkileyen önemli kararlardan haberdar edilmeli ve gereğinde kararların alınmasına katılmalıdır.
– Devlet protokolü ile ilgili haberleri takip edebilme.
– Belediye, köy, özel idare vb kuruluşların ulaşım hizmetlerinden bedelsiz faydalanabilme.
– Kamuya ait müze, stadyum, galeri ve sergilere bedelsiz girebilme.
– Kanunca veya idarece gizliliği şartı konulmayan toplantılara dahil olabilme hakkı.
– Resmi törenlerde mesleki kolaylılık sağlayan avantajlara sahip olmak.
– Kartın ibrazı durumunda PTT Genel Müdürlüğü işlemlerinde kolaylık.
– Kartın ibrazı durumunda TCDD hizmetlerinden indirimli faydalanabilmek.
– Emniyet Genel Müdürlüğü’nce düzenlenecek basın trafik kartına sahip olabilme. Bu trafik kartı vasıtasıyla bazı geçiş üstünlüklerine ve park etme ve duraklama ayrıcalıklarına sahip olmak.
– Silah ruhsatı alımında sağlanacak kolaylıklardan faydalanmak.
– Hizmet damgalı pasaport uygulamasından faydalanmak.
Bunu hatırlatmam birilerine çok sabitçe ve gereksiz görünebilir. Sivas’ta maalesef basın mensupları çok sabit görünen ve kendilerine tanınmış bu haklardan tam anlamıyla istifade edememektedir. Bu örneği vermekteki gayem ücretsiz ulaşım veya park kolaylığı talebi değildir. 6 yıldır yaşadığım Sivas’ta hiç toplu taşıma aracına binmedim. Benim anlatmak istediğim mevcut hakları dahi kullandırılmayan basın mensuplarına verilen değeri birazda gözler önüne sermektir.
10 Ocak Çalışan Gazeteciler Gününde, günümüzü kutlayarak güzel temennilerde bulunan yetkililerden bir basın çalışanı olarak talebim, kanunla, yönetmeliklerle, protokollerle ve bildirgelerle bize tanınan hakların uygulanmasının sağlanmasıdır. Bu haklar uygulanırsa “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü” anlam kazanır.