Son zamanlarda trafik cezalarına yönelik tepkilerle sıkça karşılaşır olduk. Bu tepkiler genelde hukuk mücadeleleri ile sınırlı kalırken yol kapatma eylemlerine kadar vardığını da gördük. Kimi sanatçılar artan tepkilere sessiz kalmayarak konuyu klip ve albümlerine kadar taşıdı. Aslında tepkiler, trafik polislerimiz tarafından yüz yüze yazılan cezaların yerini fahri trafik müfettişleri ve elektronik sistemlerin otomatik olarak yazdığı cezaların almasıyla başladı.
Ülkemizde 40 yaş üstü, en az yüksekokul mezunu, en az 10 yıl ehliyeti bulunan ve hiç ceza puanı bulunmayan herkes, şoförlüğü olup olmadığına bakılmaksızın, bir takım psikolojik testlere tabi tutulmadan fahri trafik müfettişi olabilmektedir.
Maalesef fahri trafik müfettişi olmaya hak kazanmış birçok kişinin yazdığı garip denilebilecek cezalara şahit olduk. Her gün evinin altında aracını park eden sürücülere gece yarıları yazılan park cezaları, özellikle seçilen kişilere neredeyse her gün yazılan anlamsız cezalar kişilerin canına tak ettirdi. Artan tepkiler, eylemler, açılan davalar ve konunun TBMM’ye taşınmasına kadar neden oldu. Neticede fahri trafik müfettişlerinin park cezası yazma yetkileri alındı. Ancak problem sona ermedi. Sürüş sırasında telefonu bulunmayanlara telefonla konuştu cezası, kemerini takmış olmasına rağmen kemer takmadı cezası, o gün trafiğe çıkmayanlara trafik güvenliğini tehlikeye düşürdü cezası vs vs vs. Genelde kanıtı bulunmayan bu cezalara itiraz hakkı bulunan vatandaşlarımız mahkemelerde uğraşmamak için bu cezaları ödemekte ve fahri trafik müfettişleri bundan aldıkları rahatlıkla kontrolsüzce hareketlerine devam etmektedir.
Son zamanlarda artan tepkilerin bir hedefi de elektronik denetleme sistemleridir. Her ne kadar hız koridorlarının başlangıç ve bitiş noktaları belirtiliyor olsa da aradaki yerleşim geçişlerindeki istisnalar sürücülerde ciddi bir kafa karışıklığına neden olmaktadır. Öyle ki her sürücü yanında, tabelaları kontrol edecek, elinde hesap makinesi hesap yapacak bir asistana ihtiyaç duymaktadır. Aksi halde tabela takibi, hız hesabı sürücülerin dikkatini dağıtarak kazalara davetiye çıkartabilir. Nedeneyse ülke genelinde tüm yollarda uygulanan EDS sistemleri şehirlerarası ulaşımı eziyete dönüştürdü. Kimi boş ve geniş yollarda düşük hızla seyir bence sürüş güvenliğini tehdit etmekte, sürücüyü yorgun düşünüp kazalara davetiye çıkartmaktadır. Öyle ki iyileşen yol şartları ve gelişen teknoloji ile araçlara entegre edilen güveli sürür sistemleri hesap edildiğinde esnetilmesi gerekirken artan bu kısıtlamalar anlamsızdır.
Cezalarla amaç kazaları asgariye indirmek için; caydırıcılık, eğitim ve trafik bilincini arttırmak olması gerekirken adeta sürücüleri ceza uygulayabilmek için tuzağa düşürür nitelikteki uygulamalar akıl alır değildir. Peki amaç nedir?
Resmi olan genel bütçe verileri ve tahminlerine baktığımızda 2023 yılında trafik cezalarından elde edilen toplan bütçe geliri 15 Milyar 462 milyondur. Bu büyük bir rakamdır. 2024 yılında hedeflenen gelir ise 26 milyar 957 milyondur. 2025 yılı hedefi ise 37 milyar 536 milyondur. Resmi genel bütçe verileri ve tahminlerine baktığımızda gelir kalemleri içerisinde en yüksek oranda artış trafik cezalarında öngörülmüştür. Diğer kalemler tahmini enflasyon rakamları göz önüne alınarak yüzde 10 ile 50 arasında hesaplanırken trafik cezalarında hedeflenen artık yüzde 80’lerin üzerindedir. Buda bize gösteriyor ki özellikle 2024 ve 25 yıllarında fahri trafik müfettişleri ve EDS’ler fazlasıyla can yakmaya devam edecektir.
Hepsi bir kenara insan canı hiçbir beden ile kıymetlendirilemez. Kazaların asgariye indirilmesi, ölümlerin ve yaralanmaların ortadan kaldırılabilmesi için tüm trafik kurallarına harfiyen uymamız gerekir. Yorgun ve dalgın olarak trafiğe çıkmamalı, emniyet kemerimizi sürekli takılı tutmalı, yapacağımız bir hatanın sadece kendimizi değil diğer araçlarda bulunan kişileri de etkileyebileceğini unutmamalıyız. Ceza ödememek için değil evimize sağlıklı bir şekilde dönüp sevdiklerimize kavuşmak için kurallara uyalım.