Adalet…
Kişilere, kurumlara, toplumsal statülere, ekonomik farklılıklara göre anlam ve yaptırım etkisi değişiyorsa adaletten bahsetmek mümkün müdür.
Farklı fiziksel özellikteki kişileri, farklı ekonomik güçteki kişileri, farklı yaş gruplarından kişileri aynı şartlarda yarıştırmak, ölçmek, tartmak adil midir?
Karşı karşıya olduğumuz çarpıklıklar o kadar çok ki ben yalnızca birini ele almak istiyorum.
Bedelli askerliğin sürekli hali gelmesi çok tartışıldı, halende tartışılmaya devam ediyor. Dönem dönem yaşanan olağan dışı gelişmeler bazen bedelli askerliği zorunlu kılmıştır. Buna Marmara bölgemizde yaşanan depremi örnek gösterebiliriz.
Depremin ardından 72 bin 290 kişi belirlenen ücret karşılığı askerlik vazifesini yapmış sayıldılar. Akla gelen ilk bu olsa da bedelli askerlik uygulamasının geçmişi Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır. 1870 yılında çıkartılan “Tenkisat-ı Cedide-i Askeriyeye Tevfikan Tanzim olunan Kura Kanunname-i Humayunu” kanunu 15 bin kuruş veya orduya bir manda bağışlayanlar 5 yıl askere gitmek yerine 3 ay temel eğitim alıp askerlik vazifelerini yapmış sayıldılar. 1992, 2011, 2014, yıllarında çıkartılan yasalarla yine bu imkan tanınmıştır. 2019 yılında çıkartılan kanun ile bedelli askerlik kalıcı hale geldi.
Ben gerekli olup olmadığı tartışmasında taraf olmak istemiyorum. Ben uygulamadaki adil görmediğim bir noktaya dikkat çekmek istiyorum. 2024 yılı 1 Temmuz ve 31 Aralık tarihleri arasında bedelli askerlik ücreti 217 bin 871 TL olarak belirlendi. Bu rakam asgari ücretli bir çalışanın bir yıllık maaş gelirini aşmaktadır. Zengin bir ziyafette ise ödenen bir gecelik bedeldir. Uygulama ile askerlik vazifesi fakir gençler için bir mecburiyet zengin çocukları için ise sadece bir tercih olmuştur. Zengin, fakir, sağlam yada sakat elbette her Türk genci bu vatana asker olmaktan gurur duyar. Bu vatan için şehit olmayı en yüce onur bilir. Ancak devlet babanın yaklaşımı hakça ve adilce olmazsa bu güzel duygularda körelir.
Peki olması gereken nedir? Belirlenecek bir taban ücretin üzerinde kişilerin gelir düzeylerine göre rakamlar belirlenmesi gerekir. Asgari ücretle geçinmeye çalışan bir gençle, doğum gününde milyon dolarlık otomobil hediye edilen bir gencin bedeli aynı olamaz. Nasıl hak kulundan gücü oranında istiyorsa devlet babada vatandaşından gücü oranında almasını bilmeli.