Bayram sonrası televizyonu açtığımda büyük çoğunluğun zevkle izlediği yıllardır devam eden bir dizinin eski bir bölümünün tekrarı vardı yayında. Ve izlemeye başladım. Kısa bir süre sonra dizinin insanı etkileyen o gönüllere dokunan müziğinin eşliğinde bir repliği zihnime takıldı:
“Hayat tercihlerden ibarettir. İnsan tercihlerinin bedelini yaşar hep…”
Haklı ve doğru bir cümleydi bu. İnsan, sürüp giden hayatında önemli veya önemsiz neredeyse attığı her adımında bir karar verir aslında, yani bir tercihte bulunur. Öyle ki günlük hayatımızdaki giyimimizden, yememize, içmemize, konuşmalarımıza, gideceğimiz yere, çalışacağımız işe, bize sorulan sorulara verdiğimiz cevaba değin büyüğünden küçücüğüne takındığımız her tavır, aslında kişinin verdiği bir karardır; farklı seçenekler arasında kişinin yaptığı bir tercihtir. Kişi aldığı bu kararla, yani yaptığı tercihle önüne çıkan o basit sorunu veya uzun vadede hayatını etkileyecek olan yol üzerine yeni bir güzergâhta hayatını sürdürüp gitmektedir ömür dediği kulvarda…
Bir ömür süren güzergâh, o an için yaptığımız tek bir tercih değil, devam edip gidecek tercihler silsilesidir aslında… Ve her bir tercih hayat çizgimizin ana ekseninde bizim için belirlenmiş ve bir gün nihayete ermek üzere devam ederken bazen zorlaşan bazen kolaylaşan adeta zikzaklı, eğimli ve engebeli bir hayat çizgisini sürdürür gider. Hayat boyunca yapılan bu tercihler kişinin yolu olur, yordamı olur. İşte bu güzergâhta her ne ile karşılaşılıyor ve o yaşanıyorsa, o kişinin bizzat tercihleriyle oluşmaktadır.
O nedenledir ki hayat bir bakıma tercihlerimizin toplamından ibarettir; tercihlerimiz bizim hayatımızdır aslında.
Hayat, önümüze çıkan seçenekler arasından yaptığımız tercihler için verdiğimizin kararların bileşkesidir.
Muhakkak ki tercihlerimizi etkileyen ve yönlendiren onlarca iç dünyamızdan ve dış çevremizden saikler vardır. Hatta tereddütte kaldığımızda akıl danıştığımız, bilgi aldığımız, tecrübe ve öngörüsünden yararlanmak istediğimiz kişiler de vardır. Hatta okuduğumuz kitap, izlediğimiz filim, takip ettiğimiz sosyal mecralardaki iletiler de kişiyi etkiler. Her ne olursa olsun tüm bu veya daha başka saiklerin tazyiki ve tahriki tercihlerde etken olsa da nihai kararı veren kişinin kendisidir. Gideceği yolu belirleyen, yöneleceği tarafı seçen kısacası tercihini yapan kişinin kendisidir.
Sözün hülasası, tercih getirisi ve götürüsüyle kişinin kendisinin kararıdır nihayetinde… İşte bu kararlar bireyin hayatını, kişiliğini, kimliğini ve toplum içindeki statüsünü ve yerini belirleyen en önemli etkendir. Tercihtir esas olan…
Ve her tercihin bir bedeli vardır muhakkak ki…
Bedel dediysem daha açık ifadeyle her tercihin bir karşılığı vardır. İnsanın hayatında iz bırakan bir karşılığı, yansıması olur… Bu karşılık kişi için olumlu ya da olumsuz olabilir; avantaj da sağlayabilir, dezavantaj da… Yani kişinin gelişimi, yetişmesi, maddi ve manevi birikimi açısından yükselmesine yol açan kazancı da olabilir veya var olan ve sahip olduğu değerler birikimini zarara da uğratabilir. Yine yapılan her bir tercihte kişinin karşılaştığı her durum olumlu ve olumsuz tercihi yapan kişiyi etkiler, yeni tercihlerinin oluşumunda müspet veya menfi yönde izler bırakır. Yine bu durum kişinin sadece kendisine değil öyle zaman ve durumlar olur ki kişinin çevresine de belirli oranlarda yansımaları, etkileri olduğu görülür.
Hayat yolculuğunun navigasyonunu kişinin tercihleri çizer.
Yönü ve yolu belirleyen kişinin yol ayrımlarında vermiş olduğu kararlardır bir bakıma. Verilen kararların kısa ve uzun vadede hayatın akışında kişinin kendisine ve yakın çevresine önemli etkileri olur. Bunları öngörebilmek, var olanı istenilen veya istenilmeyen durumlara doğru çevirebilmek ancak kişinin tercihleriyle mümkün olabilir.
Doğru tercihi, doğru zamanda yapmak önemlidir. Ve yapılan tercihlerin isabetli sonuçlar doğurduğundan emin olmak, geçmişe dair bilgi birikiminin ve geleceğe dair analizi yapılmış bir öngörünün süzgecinden geçerek kararlaştırıldığında mümkün olabilir.
Hayat bir yönüyle de oyun gibidir.
Belki içerisinde bulunduğumuz çevreyi seçmek çokta elimizde olmayabilir, ama sahip olunan imkânlarla o hayatı en iyi şekilde yaşayabilmek doğru tercihler yapılıp zamanında kararlar verilebilirse kişinin başarı hikâyesini oluşturur. İşte en iyiyi yaşayabilmek için yapılan her bir tercihin isabet derecesi mutluluğun ve huzurun seviyesini etkiler. Tercihlerin hayata etkisi ise kısa veya uzun vadede şekillenir ve ortaya çıkar. Hayat boyu karşılaşılan zorluk ve sorunların sayısı hangi oranda olursa olsun önemli olan o zorlukları aşabilmek için gösterilen irade ve o doğrultuda yapılan tercihlerle ilişkilidir.
Zira Amerikalı yazar Hal Elrod’un dediği gibi: “Nerede olduğun, kim olduğunun bir sonucudur, ama nereye gittiğin tamamen kim olmayı seçtiğine bağlıdır.”
Sözün özü kim olduğumuzu seçimimiz yani kişisel tercihlerimiz belirler.